Our Blog

„Prezydent RP podpisał przełomową nowelizację Kodeksu karnego. Przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości reforma wprowadza fundamentalne zmiany w Kodeksie karnym. Co tak naprawdę kryje się za głośną nowelizacją z dnia 7 lipca 2022 r.? Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany, które obowiązywać będą wraz z rozpoczęciem roku 2023.

 

Przestępstwo czy wykroczenie?

Przed nowelizacją Kodeksu wykroczeń o tzw. czynach przepołowionych, tzn. kwalifikowanych jako przestępstwo bądź wykroczenie w zależności od wartości wysokości szkody, rozstrzygała graniczna kwota 500 zł. Od 1 stycznia 2023 r., takie czyny, jak: kradzież, wyrąb drzewa, zniszczenie mienia, paserstwo czy przywłaszczenie pozostaną wykroczeniami, dopóki wartość szkody nie przekroczy 800 zł.  Wszystko powyżej skutkować będzie odpowiedzialnością opartą na zasadach Kodeksu karnego.

 

Karanie nieletnich

Rozszerzono katalog przestępstw, za które osoba po ukończeniu 15 r.ż. może odpowiadać na zasadach określonych w Kodeksie karnym, w zakresie przestępstwa zgwałcenia typu podstawowego oraz nowego, wprowadzonego do ustawy – zgwałcenia, którego następstwem jest śmierć ofiary.

Wprowadzono także nową regulację, zgodnie z którą nieletni po ukończeniu 14 r.ż, ale jeszcze przed ukończeniem lat 15 może odpowiadać na tożsamych zasadach jak „dorosły” w świetle norm kk, tj. po ukończeniu 17 lat, jeżeli dopuścił się on kwalifikowanego typu zabójstwa (art.148 §2 lub 3 kk).

 

Kary i środki karne

Obok tzw. dożywocia, w miejsce kary pozbawienia wolności od 1 miesiąca do 15 lat oraz kary 25 lat pozbawienia wolności wprowadzono jedno zagrożenia – karę pozbawienia wolności od 1 miesiąca do lat 30. Reforma zwiększyła także wymiar kary grzywny oraz ograniczenia wolności, w przypadku równoczesnego zagrożenia karą pozbawienia wolności. Dotychczas było to 10 stawek, zgodnie z nowymi przepisami będzie to stawek min. 50, 100 lub 150, odpowiednio do zagrożenia wskazanego w przepisie. Także w sytuacji orzeczenia kar łagodniejszego rodzaju zamiast kary pozbawienia wolności podniesiono ich minimalny wymiar z 3 miesięcy ograniczenia wolności do 4 miesięcy oraz ze 100 stawek grzywny do stawek 150.

 

Ustawa uzależniła możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary w razie współpracy sprawy z organami postępowania od wniosku prokuratora, który dotychczas nie był wymagany, sąd zobligowany był złagodzić karę sprawcy, który ujawnił istotne informacje dotyczące współsprawców oraz istotne okoliczności popełnienia czynu. Obecnie orzeczenie sądu zależne jest od woli oskarżyciela publicznego.

 

Kara dożywotniego pozbawienia wolności

Zaostrzono zasady dotyczące skazanych na karę dożywotniego pozbawienia wolności – wprowadzono karę dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia, warunkowe zwolnienie możliwe będzie dopiero po upływie 30 lat, natomiast okres próby przy skorzystaniu z powyższej instytucji zamiast 10 lat, będzie dożywotni.

 

Wzmocnienie represji wobec przestępców seksualnych i pedofilii, zwiększenie ochrony ofiar

Zaostrzono sankcje za przestępstwa na tle seksualnym, przesuwając granicę maksymalnego zagrożenia nawet dwukrotnie oraz dodając karę dożywotniego pozbawienia wolności. Dodano nowe typy kwalifikowane zgwałceń, np. na kobiecie ciężarnej, z  posługiwaniem się bronią palną czy z utrwalaniem obrazu i dźwięku tego czynu. Wprowadzono nadzwyczajne zaostrzenie kary wobec przestępców seksualnych-recydywistów.

 

Z drugiej strony wprowadzono obligatoryjny zakaz kontaktowania się sprawcy z ofiarą, orzekany na wniosek pokrzywdzonego, w przypadku przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Co istotne, zakaz ten dotyczy także środków porozumienia się na odległość za pomocą sieci teleinformatycznej, jak również kontaktu za pośrednictwem osób trzecich.

 

Nowe czyny zabronione i ustawowe zagrożenie

Reforma zwiększa kary za poważne przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Zmiany to m.in.: podwyższenie z 12 do 15 lat więzienia górnej granicy kary za rozbój, a do 20 lat – za rozbój z użyciem broni. Nastąpi również podwyższenie z 15 do 20 lat więzienia górnej granicy kary za umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

 

Wprowadzono nowe typy przestępstw – przyjęcie zlecenia zabójstwa, uchylanie się od naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, wymuszenie mienia poprzez szantaż.

 

Przedawnienie

Karalność przestępstwa zabójstwa oraz przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu małoletniego i przeciwko seksualności na jego szkodę wydłużono o 10 lat – obecnie ustaje ona jeżeli od czasu popełnienia zabójstwa upłynęło lat 40, a co do pozostałych nie szybciej niż przed ukończeniem przez małoletniego 40. roku życia.

Rozszerzono katalog przestępstw, które nie ulegają przedawnieniu o:

– przestępstwa określone w art. 197 § 4 lub 5, popełnione na szkodę małoletniego poniżej 15 lat,

– przestępstwa określone w art. 148 § 2 pkt 2 lub § 3, popełnione w związku ze zgwałceniem małoletniego poniżej 15 lat lub w związku ze zgwałceniem ze szczególnym okrucieństwem,

– przestępstwa określone w art. 197 § 4 lub 5, jeżeli sprawca działał ze szczególnym okrucieństwem;

– przestępstwa określonego w art. 156 § 1 i art. 197 § 4 w związku z art. 11 § 2.

 

Zmiany w procedurze

W przestępstwach ściganych na wniosek pokrzywdzonego wprowadzono wyjątek od zasady konieczności złożenia wniosku. Dotyczy on przestępstwa z art. 190 kk, tj. groźby karalnej. Ustawa dopuszcza możliwość wszczęcia i prowadzenia postępowanie pomimo niezłożenia wniosku o ściganie, jeżeli zachodzi duże prawdopodobieństwo, że niezłożenie wniosku wynika z obawy pokrzywdzonego przed odwetem albo jeżeli przemawia za tym interes społeczny.

Uzależniono możliwość skorzystania z instytucji dobrowolnego poddania się karze od zgody prokuratora. Dotychczas przepis wymagał, aby prokurator nie sprzeciwił się wnioskowi oskarżonego, w konsekwencji nieobecność oskarżyciela skutkowała brakiem sprzeciwu. Od nowego roku sytuacja taka będzie niedopuszczalna, albowiem wniosek w trybie art. 387 kpk wymagać będzie wyrażenia zgody przez prokuratora, co nie jest równoznaczne z brakiem wypowiedzenia się w sprawie.

 

To najistotniejsze nowości i zmiany jakie czekają nas od 1 stycznia 2023 r. Zapraszamy do umówienia porady w sprawie karnej.