Our Blog

Czy sporządzony odręcznie testament zawsze jest ważny?

Niedawno usłyszałem parafrazę znanego powiedzenia – w życiu pewne są tylko podatki i …spadki. Prędzej czy później będziemy musieli stawić im czoła. Często podczas spotkań z klientami słyszę, że nigdy w życiu nie mieli do czynienia z Sądem. Dopiero teraz – podczas sprawy spadkowej – muszą się z tym zmierzyć. Również z testamentem.

Ważność odręcznego testamentu

Spadki to bardzo rozległy temat. Chciałbym dzisiaj opowiedzieć tylko o jednym aspekcie, tj. testamencie. W szczególności skupię się na ważności testamentu odręcznego (allograficznego).

Kilka tygodni temu zakończyło się sukcesem dla Klientów naszej kancelarii postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Klienci zostali wydziedziczeni przez matkę, a do całości spadku powołany został jeden z synów. Rzecz jasna matka nigdy nie poinformowała Klientów kancelarii, że przygotowała testament, w którym ich wydziedziczyła. O ostatniej woli matki dowiedzieli się oni w trakcie postępowania spadkowego (o stwierdzenie nabycia spadku), po tym jak ujawniono testament.

Nasi Kliencie mieli wątpliwość, czy testament został w całości przygotowany przez ich matkę. Biegły potwierdził jednak, że było to jej pismo. W takiej sytuacji Klienci byli przekonani, że nic już się nie da zrobić i sprawa jest przegrana. Ostatecznie jednak wykazaliśmy, że testament jest nieważny. Jak do tego doszło?

Kiedy testament jest nieważny?

W tym miejscu należy wtrącić treść przepisu art. 945 § 1 Kodeksy cywilnego, który mówi, że:

1. Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;

3) pod wpływem groźby.

Warto skupić się na pierwszej wskazanej okoliczności, tj. stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Co to takiego jest?

Jak udało nam się udowodnić w toku postępowania sądowego, matka naszych Klientów podczas przygotowywania testamentu nie działała w sposób świadomy i swobodny. Na treść testamentu znaczący wpływ miał bowiem jej syn – jedyny spadkobierca. Testament został przygotowany pod okiem spadkobiercy i przy jego aktywnym uczestnictwie. Matka jedynie mechanicznie odwzorowała treść podyktowanego testamentu.

Sąd Okręgowy w swoim uzasadnieniu wskazał, że:

„Pilnowanie przepisywania treści według własnego autorskiego projektu takiego nadzorcy, przemawia przeciwko swobodzie działania. Jest też wysoce wątpliwe, by zmarła rozumiała należycie wyrazy w cudzysłowie, bo to jest cytat: „Wydziedziczam i pozbawiam prawa do zachowku” lub by w ogóle wiedziała, co to jest zachowek. Jej wiek, stopień schorzeń i starczych upośledzeń organizmu, niski poziom wykształcenia, który wynosił cztery klasy szkoły podstawowej powszechnej przeczy wersji samodzielności i swobody wypowiedzi. Akceptowanie cudzych słów i cudzych zapisów tylko poprzez ich odwzorowanie literowe, a i to dokonane ze sporym wysiłkiem, należy ocenić tak, jak to uczynił Sąd Rejonowy”.

Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że: „Kompleksowa ocena całokształtu okoliczności, powodów, przyczyn powstania tego odwzorowania i sporządzonego przez inną osobę „dokumentu” wyklucza w ocenie Sądu II instancji możliwość uznania go za ważny testament”.

Jednym słowem testament okazał się nieważny, a nasi Klienci nie zostali wydziedziczeni. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ osoba wydziedziczona jest pozbawiona prawa do zachowku po zmarłym.

Jak pokazała niniejsza sprawa treść testamentu oraz okoliczności jego sporządzenia są bardzo istotne. W wielu sytuacjach dochodzi do nadużyć ze strony części spadkobierców, którzy wykorzystując wiek czy trudną sytuacją zdrowotną osoby starszej próbują przymusić ją do przygotowania testamentu dla nich korzystnego.

Postępowania spadkowe w takich sprawach nie należą do łatwych. Jednakże z pomocą profesjonalnego pełnomocnika istnieje możliwość wykazania wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności.

Zapraszamy do skorzystania z usług i pomocy kancelarii, która specjalizuje się m.in. w sprawach spadkowych.

Zapraszamy do odwiedzenie naszej strony na portalu facebook.